Sinds ik op een fiets met een Pinion-versnellingsbak heb gereden, ben ik verslaafd aan het Pinion-systeem. 6 tot 18 versnellingen in een kleine metalen doos ter grootte van een meloen, een gecomprimeerde zomerslaapzak of een Nalgene-fles. In dit artikel zal ik proberen uit te leggen wat een Pinion Gearbox is en wat ik er leuk aan vind.
In tegenstelling tot alle andere versnellingssystemen zit het Pinion-systeem niet in het achterwiel, maar in de trapas. In feite is de trapas onderdeel van het rondsel en het rondsel zelf is onderdeel van het frame. Dit is ook de reden waarom het relatief lang duurde voordat de Pinion versnellingsbak op grote schaal op de markt kwam: als fietsenbouwer moet je immers speciale Pinion frames maken.
Versnellingsbak van een auto
De Pinion versnellingsbak – zoals te zien in de Stromer ST3 Pinion speed-pedelec review – is het beste te vergelijken met de handgeschakelde versnellingsbak of versnellingsbak van een auto, motor, vrachtwagen etc. Een handgeschakelde versnellingsbak of versnellingsbak bestaat uit een reeks versnellingen op meerdere assen die worden in de juiste positie gebracht door een versnellingspook of versnellingspook (of versnellingspook als u uit de VS komt). Deze techniek bij het schakelen heeft zichzelf bewezen sinds auto’s met handgeschakelde versnellingsbak rond 1900 begonnen. In het geval van een fiets is deze versnellingspook een draaischakelaar aan de linkerkant van het stuur.
4 verschillende configuraties
De Pinion-versnellingsbak is verkrijgbaar in verschillende configuraties. De meest voorkomende series voor normale fietsen, e-bikes en speed-pedelecs zijn de C1.6, de C1.9 en de C1.12 met 6, 9 en 12 versnellingen in dat lieve kleine versnellingsbakje. Voor mountainbikes, gravelbikes en fietsen die de wereld rondreizen, ontwierp Pinion de P-lijn die wordt geleverd in een P1.12 met 12 versnellingen en de P1.18 met 18 versnellingen.
Gewicht
Een versnellingsbak met auto-achtige kenmerken… Klinkt zwaar en lomp. Het tegenovergestelde is het geval. In een wereld waar we gewend zijn aan e-bikes met een Bosch middenmotor is de Pinion vrij klein; de meeste mensen merken niet eens dat het er is. Het gewicht varieert van 2700 gram voor de oersterke P1.18 tot slechts 1800 gram voor de C1.6. En ja: meer versnellingen betekent meer gewicht. Het gewicht in vergelijking met bijvoorbeeld een 14-speed interne versnellingsnaaf of een externe aandrijflijn met een voor- en achterderailleur verschilt niet zoveel.
Het mooie van de Pinion is dat dit gewicht in het hart van de fiets zit en bovendien erg laag gepositioneerd is, wat goed is voor het zwaartepunt en de rijeigenschappen.
Versnelling bereik
Versnellingen worden ook vaak het bereik van versnellingen en de stappen tussen versnellingen genoemd. Dat behoeft wellicht enige toelichting. Actieradius betekent zoveel als heel langzaam trappen als je wind tegen hebt op volle snelheid (en bergaf rijden) en zo licht mogelijk trappen als de wind tegen je is (en bergop rijden). Hoe groter dit bereik, hoe ‘groter’ het gebruiksgebied van de fiets.
Bereik wordt aangegeven in procenten.
De actieradius van de C1.6 is 295% en het aantal versnellingen is een vaste 24,3%. De actieradius van de C1.9 is 568% en het aantal versnellingen is gelijk aan dat van de C1.6 een vaste 24,3%. De C1.12 en P1.12 hebben een bereik van 600% en met vaste stappen 17,7%. Het bereik van de P1.18 is 636% en de stappen tussen versnellingen is een vaste 11,5%.
Ter vergelijking: een Rohloff 14-speed naaf heeft een bereik van 526% en een 3 X 10 derailleurversnelling 573%. De stappen tussen de versnellingen van de Rohloff liggen tussen de 13,5% en 13,7% en die van de derailleur is te variabel om een gemiddelde te geven.
Pinion Onderhoud
Vergelijken we het Pinion systeem met een 14-speed interne versnellingsnaaf van Rohloff of Shimano of een externe aandrijflijn met voor- en achterderailleur, dan is dat laatste de combinatie die het meeste onderhoud nodig heeft. Alles is open en bloot en vuil en water kunnen vrijuit hun vernietigende werk doen. De anderen zijn als tandwiel ongevoelig voor water en vuil, maar het hangt ervan af of deze gemonteerd wordt in combinatie met een ketting of een riem. Een riem heeft weinig onderhoud nodig, de eerste heeft regelmatige smering nodig.
Als we naar de tandwielen zelf kijken, schrijft Rohloff voor dat de naaf elke 5000 km of eens per jaar met olie moet worden gespoeld. Pinion heeft ook elk jaar of elke 10.000 km onderhoud nodig. De vraag blijft: hoe lang gaan ze mee? Rohloff geeft 2 jaar garantie en er zijn inmiddels genoeg Rohloffs met meer dan 100.000 km op de teller. Pinion geeft 5 jaar garantie.
De hamvraag: wat vind ik ervan?
Sinds Pinion versnellingsbakken op mountainbikes, trekkingfietsen en E- en S-bikes verschenen, vond ik ze geweldig. De versnellingsbakken zijn solide gebouwd en schakelen gaat soepel en bijna geruisloos. De vaste stappen tussen versnellingen voelen logisch aan. Het bereik van 636% op de P1.18 is enorm en werkt van het Nederlandse laagland tot de bergen in Zwitserland; de C1.9 is met 568% prima als middenweg keuze.
Een groot verschil met – bijvoorbeeld de Rohloff naaf – is dat ik met de Pinion wat druk van de pedalen moet halen bij het schakelen. Met de Rohloff kun je ook schakelen als je kracht uitoefent op de pedalen.
Ik geef de voorkeur aan de positie van het rondsel in het hart van het frame boven een achterwielnaaf. Het midden van het frame is de ideale plek voor een laag zwaartepunt en controle over de fiets. Dat de Pinion over het algemeen wat zwaarder is dan de andere vind ik geen probleem.
Tot slot
Dat een Pinion duurder is dan de andere tandwielsystemen doet ook niet ter zake aangezien hij zeer onderhoudsvriendelijk en kogelvrij is. Waar ik wel aan moest wennen is een beetje speling die je krijgt als je de pedalen een tijdje stil hebt gehouden. Ook zou op sommige fietsen de ratel van de freewheel echt stiller kunnen zijn. Maar beide opmerkingen zijn van toepassing op oudere Pinion-versnellingsbakken. Op de nieuwste fiets die is beoordeeld – de Stromer ST3 Pinion – zijn beide opmerkingen verdwenen. Al met al bevalt het Pinion-systeem me goed en vooral samen met een Gates Carbon riemaandrijving is het mijn favoriete aandrijflijn voor trekkingfietsen en E- en S-bikers.
Informatie
Kijk hier voor meer informatie van de fabrikant zelf: www.pinion.eu
